การเสียกรุงศรีอยุธยาครั้งที่ 2 เป็นส่วนหนึ่งของความขัดแย้งระหว่างไทย-พม่า โดยการเสียกรุงเกิดขึ้นเมื่อวันอังคาร ขึ้น 9 ค่ำ เดือน 5 ปีกุน ซึ่งตรงกับวันที่ 7 เมษายน พ.ศ. 2310 (จุลศักราช 1129)[1] ตรงกับรัชสมัยของสมเด็จพระเจ้าเอกทัศน์แห่งอาณาจักรอยุธยา และพระเจ้ามังระของอาณาจักรพม่า
กองทัพพม่าอาศัยกำลังทหารที่เหนือกว่าโจมตีปล้นสะดมหัวเมืองต่าง ๆ ของอาณาจักรอยุธยาทั้งทางเหนือและทางใต้ และเข้าปิดล้อมพระนคร ทหารอยุธยาป้องกันพระนครอย่างเข้มแข็ง แต่ก็ไม่สามารถต้านทานกองทัพพม่าไว้ได้ กองทัพพม่าจึงชนะศึก ภายหลังกองทัพพม่ายกทัพมาปิดล้อมกรุงศรีอยุธยาไว้นานกว่า 1 ปี 2 เดือน
ความสูญเสียที่เกิดขึ้นจากการเสียกรุงศรีอยุธยาครั้งที่ 2 นั้นเป็นการสูญเสียที่ใหญ่หลวงของไทย ทำให้ผู้คนถูกกวาดต้อนไปยังพม่า ถูกฆ่าตายหรือไม่ก็หลบหนีไปตามป่าเขาเป็นจำนวนมาก ทรัพย์สมบัติถูกแย่งชิงหรือถูกทำลาย กรุงศรีอยุธยาอันเป็นราชธานีของไทยมานานกว่า 400 ปีถูกทำลายเสียหายย่อยยับจนไม่สามารถฟื้นคืนได้
ในปีเดียวกันนั้นเอง สมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช ทรงกอบกู้เอกราชของไทย และทรงสถาปนากรุงธนบุรีเป็นราชธานีแห่งใหม่ กวาดต้อนผู้คนจากกรุงศรีอยุธยาไปยังกรุงธนบุรีเพื่อสร้างบ้านเมืองแห่งใหม่ให้มั่นคง แต่กรุงศรีอยุธยาก็ไม่ได้กลายเป็นเมืองร้าง ยังมีคนที่รักถิ่นฐานบ้านเดิมอาศัยอยู่ และมีราษฎรที่หลบหนี้ไปอยู่ตามป่ากลับเข้ามาอาศัยอยู่รอบ ๆ เมือง รวมกันเข้าเป็นเมืองจนทางการยกเป็นเมืองจัตวา เรียกว่า "เมืองกรุงเก่า"[2]
